Informatiestandaarden, berichtstandaarden, coderingssystemen of infrastructuren betekenen op zichzelf niets voor de zorg. Zij vormen slechts gereedschap om de zorgverleners te ondersteunen in het leveren van zorg aan patiënten. Dit gereedschap wordt gemaakt door partijen als Nictiz, leveranciers van informatiesystemen in de zorg en beleidsmakers. Partijen die geen handen aan het bed hebben. Het is dan ook logisch dat zorgverleners bepalen hoe dat gereedschap eruitziet. Wat is eigenlijk de rol van een ieder in de ontwikkeling van dit gereedschap in de zorg?
Domein van de zorgverlener
Het begint bij het primair proces: de patiënt die bij een zorgverlener om zorg vraagt. In de lange historie van zorg is door zorgverleners heel veel kennis verzameld over ziekte en welzijn, over hygiëne en gezondheid en hoe de zorgvraag juist en zinnig te behandelen. In de moderne geneeskunde heeft dat geleid tot protocollen, richtlijnen, therapieaanwijzingen en zorgstandaarden: deze verzamelde kennis is samengebracht en geeft invulling aan wat we ‘goede zorg’ noemen. Dit is het domein van de zorgverleners, zij bepalen dit. Goede zorg vraagt daarbij om goede, tijdige en juiste uitwisseling van relevante gezondheidsgegevens tussen zorgverleners en met de patiënt.
Rol ICT
In onze digitale wereld is het onvermijdelijk dat ICT daarbij komt kijken. De algemeen erkende zorgstandaard wordt vertaald naar een informatiestandaard die maakt dat informatiesystemen met elkaar kunnen praten (eenheid van taal). Zorgverleners maken een zorgstandaard, experts van Nictiz op hun beurt maken op basis daarvan samen met het zorgveld een informatiestandaard en meer en meer een stelsel van informatiestandaarden die samenhangen. Hierbij gebruiken we ICT-technieken en (inter)nationaal ontwikkelde standaarden om die inhoud eenduidig en exact vast te leggen (eenheid van techniek). Informatiesystemen die zich houden aan die standaard zullen de gegevens ook op de juiste wijze begrijpen. De verzendwijze en de infrastructuur worden vervolgens vastgesteld op basis van (inter)nationale standaarden.
Wisselwerking
De informatiestandaard helpt goede zorg pas als leveranciers deze in hun systemen op de juiste manier hebben ingebouwd en zorgverleners het gaan toepassen (eenheid van toepassing). Je kunt testen of een bloeddrukmeter de juiste bloeddruk meet, maar of de zorgverlener ermee kan werken blijkt pas bij gebruik. Daarmee ben ik terug bij het primair proces en de interactie tussen zorgverleners onderling en met de patiënt en diens omgeving. De informatiestandaard moet worden ingebouwd, in de praktijk worden gebruikt en vervolgens worden verfijnd en geoptimaliseerd. Dat is een wisselwerking tussen zorgverleners, patiënten, leveranciers en experts van ICT- en standaardisatie-organisaties, zoals Nictiz.
Cirkel is rond
Voor zorgverleners is de vertaling van de zorgstandaarden naar informatiestandaarden soms een onbegrijpelijk proces. De werking wordt pas duidelijk in het daadwerkelijk gebruik. Maar zonder dat gebruik in de dagelijkse praktijk zal een informatiestandaard nooit de gewenste kwaliteit bereiken, noodzakelijk voor goede zorg. En daarmee is de cirkel rond. Aan het eind van het proces van digitalisering zitten zorgverlener en patiënt opnieuw aan het stuur: op weg naar goede zorg.
Over de auteur: Quintus Bosman is werkzaam bij Nictiz als senior adviseur / manager informatiestandaarden a.i. en is voormalig huisarts.
